مقدمه

بین احساس امنیت و بهداشت روانی ارتباط است. وجود احساس امنیت به آرامش و رضایت خاطر منجر می شود و عدم امنیت موجب بروز اختلال خواهد شد. وجود عدم امنیت هیجان نامطلوبی است که در ردیف فشارهای روانی آسیب زننده قرار می گیرد که فشار روانی موجب ایجاد اختلال در جسم و ذهن افراد شده و فرد را از زندگی سالم دور خواهد کرد. جایگاه امنیت در بدست آوردن زندگی سالم و مطمئن در نظریه پردازی «آبراهام مازلو» مطرح شده و از جمله نیازهای مشترک انسانها است که بایستی مرتفع شود تا انسان به فکر نیازهای بالاتر افتد و در جهت برطرف ساختن آنها بکوشد یکی از آثار امنیت، رضایت شغلی است. به عبارت دیگر رضایت شغلی از مؤلفه های مختلف ایجاد شده که یکی از آنها داشتن امنیت شغلی است. جدیدترین نظریه پردازی برای رضایت شغلی توسط «فرات واستارک» (1977) ارائه شده است.

همچنین عوامل مثل، تصمیم گیری در درون سازمان، فعالیت های کمی و کیفی در سازمان، رشد کیفی کارکنان، ایجاد جو مطلوب عاطفی و رشد اجتماعی کارکنان از جمله عواملی است که می تواند به احساس توانایی فرد و اعتماد به نفس کارکنان کمک کند که خود این حالتها به امنیت روانی و شغلی منجر می شود که این امنیت در بوجود آمدن بهداشت روانی مطلوب کمک شایانی می کند.

احساس امنیت از جمله موضوعاتی است که در بهداشت روانی درباره آن صحبت می شود، رابطه ای که بین احساس امنیت و بهداشت روانی وجود دارد بدین صورت است که، وجود امنیت با آرامش و رضایت خاطر همراه است و فرد می تواند فارغ البال به زندگی ادامه دهد و برای آن برنامه ریزی کند. اهداف دراز مدت تدوین کند و به برنامه های کوتاه مدت خود بپردازد. در حالی که عدم امنیت با حالات هیجانی نامطبوع همراه است و باعث می شود که مقداری از توان زیست شناختی و روان شناختی فرد صرف مبارزه با آن شود. در این وضعیت فرد احساس اضطراب، ترس، نگرانی و تنش دارد و از داشتن زندگی آرام و مطمئن محروم است. افکارش حول عوامل ایجاد کننده عدم امنیت می چرخد و سعی می کند برای رسیدن به امنیت تلاش کرده و برنامه های زندگی وی تحت الشعاع اشتغال فکری مزاحم قرار می گیرد که باعث دور شدن فرد از برنامه های زندگی عادی و طبیعی شود. فردی که دچار عدم امنیت است قادر نیست زندگی شغلی گذشته را ادامه دهد، انتظاراتی که از وی هست را نمی تواند برآورده سازد و در زندگی خانوادگی نمی تواند در نقش های مختلف (والدینی، فرزندی) ظاهر شود.

 این وضعیت موجب پدید آمدن وقفه و اختلال در وضعیت بهداشت جسمانی و روانی شخص می شود که علایم و نشانه های آن قابل بررسی و مطالعه در جنبه های مختلف می باشد. پس می توان گفت وجود عدم امنیت یک فشار روانی پیش رونده و تراکمی است که مانند همه فشارهای روانی برهم زننده بهداشت روانی مطلوب و عامل ایجاد کننده بهداشت روانی نامطلوب است:

برای پی بردن به تاثیر فشارهای روانی بر ارگانیسم و نتیجه آن در اجزای مختلف زندگی فرد، بخصوص در قسمت زندگی شغلی که موضوع مورد بحث مقاله است باید درباره مفاهیم اصلی و کلیدی توضیحاتی ارائه شود که در خلال این توضیحات مفاهیم اصلی نیز تشریح خواهند شد.

«بهداشت روانی»

بهداشت روانی از جمله مفاهیمی است که امروزه در بحث های روان شناسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و دایره شمول موضوعات آن هر روز فراگیرتر می شود. بهداشت روانی در سه حوزه کاربردی در روان شناسی یعنی پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات روانی مطرح است. از بین مفاهیم موجود در بین بهداشت روانی دو موضوع فشار روانی و مقابله از اهمیت بیشتری برخوردار هستند که در سال های اخیر روان شناسان به صورت گسترده ای آنها را موضوع پژوهش و مطالعه خود قرار داده اند. این پژوهشها غالباً برای پاسخگویی به این سوالات بوده است: فشار روانی چه تاثیراتی بر ارگانیزم می گذارند؟ چگونه می توان از فشار روانی جلوگیری کرد؟ سهم عوامل روانی در ایجاد آن چگونه است؟ روان شناسان حوزه بهداشت روانی، اصرار زیادی بر بحث قدیمی رابطه ذهن- بدن دارند که قبلاً در بحث های فلاسفه مطرح بوده است روان شناسان با الهام گرفتن از این بحثها، معتقدند که ذهن با بدن ارتباط داشته و بهداشت جسمانی با عوامل روان شناختی در هم تنیده شده است. حلقه ارتباط بین ذهن و بدن پدیده فشار روانی است که به شرط داشتن ویژگی هایی می تواند صدمه زننده باشد.

«فشار روانی»

انسان برای اینکه به صورت به هنجار فعالیت کند بایستی اندکی فشار روانی را احساس کند. برانگیختگی هیجانی ملایم، به انسان در جریان اجرای کاری که برعهده دارد هشیاری می دهد. هنگامی که مدت های طولانی زندگی آدمیان با سکوت و آرامش همراه می شود آنان احساس کسالت کرده، در پی چیزهای هیجان انگیز می روند. اما در عین حال فشار روانی شدید یا طولانی دارای اثرات آسیب زای روان فیزیولوژیایی است. در برخورد با عامل فشار زای روانی هرگاه نخستین تلاش آدمی برای کنار آمدن با مساله و مشکل به جایی نرسد در آن صورت اضطراب وی بیشتر و تلاشهایش کم انعطاف می شود و راه حل های دیگر مساله از نظرش دور می ماند.